• 29 September, 2025

5 Biggest Oceans : जगातील 5 मोठे महासागर व फॅक्टस संपूर्ण माहिती.

• पृथ्वीवर एकूण पाच प्रमुख महासागर आहेत. त्यांचे क्षेत्रफळ, गहिराई आणि पर्यावरणीय महत्त्व वेगवेगळे आहे. खाली प्रत्येक महासागराची सविस्तर माहिती दिली आहे.

नमस्कार वाचकहो, कधी कधी एखाद्या कल्पनेतून एक सुंदर चित्र उभं राहतं—जसं की निळसर पाण्याचा अथांग सागर आणि त्याच्या गूढतेत हरवलेली नजर. महासागर म्हटलं की डोळ्यांसमोर उभं राहतं ते निळ्या रंगाचं विशाल पसरलेलं पाणी, जणू पृथ्वीने स्वतःला निळ्या चादरीत गुंडाळलं आहे. अशा दृश्यांनी मनात अनेक प्रश्न निर्माण होतात—जगातले सर्वात मोठे महासागर कोणते? त्यांचं क्षेत्रफळ किती? ते किती खोल आहेत? आणि त्यांचं पर्यावरणीय महत्त्व काय आहे?

या लेखात आपण अशाच पाच प्रमुख महासागरांची माहिती घेणार आहोत. प्रत्येक महासागराची वैशिष्ट्ये, त्यांचा पृथ्वीवरील प्रभाव आणि काही रोचक तथ्ये जाणून घेऊन आपण सागरी विश्वाचा एक छोटासा अभ्यास करणार आहोत. चला तर मग, या जलप्रवासाला सुरुवात करूया.

पृथ्वीवरील सुमारे 71% भाग पाण्याने व्यापलेला आहे, आणि यातील बहुतांश पाणी महासागरांमध्ये साठलेले आहे. महासागर हे पृथ्वीच्या हवामान नियंत्रणात, जलचक्रात आणि सागरी जीवसृष्टीच्या संवर्धनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ते केवळ जलाशय नसून पृथ्वीच्या जीवनचक्राचे आधारस्तंभ आहेत.

जगातील 5 सर्वात मोठे महासागर (5 Biggest Oceans in Marathi)

पृथ्वीवर एकूण पाच प्रमुख महासागर आहेत. त्यांचे क्षेत्रफळ, गहिराई आणि पर्यावरणीय महत्त्व वेगवेगळे आहे. खाली प्रत्येक महासागराची सविस्तर माहिती दिली आहे.

1. प्रशांत महासागर

प्रशांत महासागर हा पृथ्वीवरील सर्वात मोठा महासागर आहे. याचे क्षेत्रफळ सुमारे 16.5 कोटी चौ.किमी असून तो पृथ्वीच्या एक तृतीयांश पृष्ठभाग व्यापतो. या महासागरात मॅरिआना ट्रेंच नावाचे जगातील सर्वात खोल ठिकाण आहे, ज्याची गहिराई सुमारे 10,911 मीटर आहे. प्रशांत महासागरात 25,000 पेक्षा अधिक बेटे आहेत, आणि सागरी जैवविविधतेचा सर्वात मोठा स्रोत म्हणून तो ओळखला जातो. याच भागात ‘रिंग ऑफ फायर’ नावाचा ज्वालामुखी पट्टा आहे, ज्यामध्ये पृथ्वीवरील बहुतेक सक्रिय ज्वालामुखी आढळतात.

2. अटलांटिक महासागर

अटलांटिक महासागर हा दुसऱ्या क्रमांकाचा महासागर असून याचे क्षेत्रफळ सुमारे 10.6 कोटी चौ.किमी आहे. यामध्ये प्युर्टो रिको ट्रेंच हे सर्वात खोल ठिकाण आहे, ज्याची गहिराई सुमारे 8,605 मीटर आहे. अटलांटिक महासागर जगातील सर्वात खारट महासागर मानला जातो. या महासागराच्या मध्यभागी Mid-Atlantic Ridge नावाचा पर्वतरांग आहे, जो पृथ्वीच्या भूपटलांच्या हालचालीचे संकेत देतो. बर्मुडा ट्रायंगल ही रहस्यमय जागा याच महासागरात आहे, जी अनेक नौकावहातूक अपघातांसाठी प्रसिद्ध आहे.

3. हिंदी महासागर

हिंदी महासागर हा तिसऱ्या क्रमांकाचा महासागर असून याचे क्षेत्रफळ सुमारे 7.3 कोटी चौ.किमी आहे. यामध्ये सुंडा ट्रेंच हे सर्वात खोल ठिकाण आहे, ज्याची गहिराई सुमारे 7,450 मीटर आहे. हा महासागर तुलनात्मकदृष्ट्या अधिक उष्ण आहे आणि त्यामुळे हवामान नियंत्रणात महत्त्वाची भूमिका बजावतो. प्राचीन भारतीय ग्रंथांमध्ये याचा उल्लेख ‘रत्नाकर’ म्हणून केला गेला आहे. जागतिक तेल वाहतुकीपैकी सुमारे 40% तेल याच महासागरातून वाहते. भारतातील मान्सूनचे स्वरूप या महासागरातील वाऱ्यांवर अवलंबून असते.